Llanwrtyd Wells locals turn out to River Irfon community event
23rd March 2023
More than 60 local people attended a community event at Victoria Hall, Llanwrtyd Wells, to discover how organisations are working together to protect freshwater biodiversity in the River Irfon catchment.
Run by wildlife conservation charity Freshwater Habitats Trust, the Irfon Sustainable Management Scheme-funded (SMS) community event brought together speakers from organisations including Natural Resources Wales, the National Trust, Dŵr Cymru Welsh Water, the Wildlife Trusts Wales and the Wye and Usk Foundation.
Working collaboratively, the Irfon SMS project is developing a new approach to landscape-scale management of freshwater and wetland biodiversity, focusing on using the Irfon as a demonstration catchment.
Geraint Watkins, local farmer and forester and chairman of the Irfon Catchment Resilient Freshwater Habitats project chaired the event. He said: “With the pressures mounting on water quality in all rivers we need to better understand where the issues are on the Irfon. This includes ensuring we are monitoring everyone’s input and not making assumptions.”
Katie Fincken-Roberts of Natural Resources Wales shared insights on why the Freshwater Pearl Mussel – a critically-endangered species still found in the Irfon – is an indicator of water health. Dan Humpreys of Dŵr Cymru provided an update on the company’s infrastructure and monitoring works in the Irfon catchment. National Trust representative Jake Cohen spoke about peatland restoration works on Abergwesyn Common in the headwaters of the catchment and Bridie Whittle of the Wye and Usk Foundation highlighted the importance of working at catchment level.
Freshwater Habitats CEO Professor Jeremy Biggs and Senior Plant Ecologist David Morris shared results from the charity’s work in the Irfon catchment over the last two years. This has included water quality testing, involving local volunteers, and species monitoring, using cutting-edge eDNA techniques.
Jeremy highlighted the importance of the whole water environment, including all running and standing waterbodies, large and small. He said: “The Irfon catchment isn’t just the River Irfon and its tributaries but also the huge network of ponds, streams and wetlands that spread across the landscape. We need to treat these habitats as an interconnected network, making use of the best evidence of ‘what works’ to protect them.
“Small waters make up about 80% of the UK’s freshwater environment and there’s increasing awareness of their importance. Research has shown that, together, they support more biodiversity, including higher numbers of rare and threatened species, than rivers or lakes.
“Sadly, we have little to no information about the majority of these waterbodies, so it’s difficult to identify and protect the most important parts of this network of habitats. However, the Irfon project is helping us to understand more about what we can do to protect this landscape’s exceptional freshwater wildlife community. It’s also playing a part in our vision to build the Freshwater Network – a network of wilder, wetter, cleaner, more connected freshwater habitats for wildlife across England and Wales.”
The River Irfon project is funded through the Sustainable Management Scheme (SMS) grant as part of Welsh Government Rural Communities under the Rural Development Programme for Wales (2014-2020), which is funded by the Welsh Government and the European Union.
The Irfon Sustainable Management Scheme-funded (SMS) community event took place on 23 February.
Pobl leol Llanwrtyd yn troi allan i ddigwyddiad cymunedol Afon Irfon
Daeth mwy na 60 o bobl leol i ddigwyddiad cymunedol yn Neuadd Fictoria Llanwrtyd, i ddarganfod sut mae sefydliadau’n cydweithio i warchod bioamrywiaeth dwr croyw yn nhalgylch afon Irfon.
A redir gan yr elusen cadwraeth bywyd gwyllt Ymddiriedolaeth Cynefinoedd Dwr Croyw, daeth digwyddiad cymunedol a ariannwyd gan Gynllun Rheoli Cynaliadwy (CRC) Irfon a siaradwyr ynghyd o sefydliadau gan gynnwys Cyfoeth Naturiol Cymru, yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol, Dwr Cymru, Ymddiriedolaethau Natur Cymru a sefydliad Gwy a’r Wysg.
Drwy gydweithio, mae prosiect Irfon (CRC) yn datblygu dull newydd o reoli bioamrywiaeth dwr croyw a gwlyptir ar raddfa tirwedd, gan ganolbwyntio ar ddefnyddio’r Irfon fel talgylch arddangos.
Geraint Watkins, ffermwr lleol, coedwigwr a chadeirydd prosiect Cynefinoedd Dwr Croyw Gwydn Dalgylch Irfon oedd cadeirydd y cyfarfod. Dywedodd “Gyda’r pwysau cynyddol ar ansawdd dwr ym mhon afon mae angen i ni ddeall yn well lle mae’r problemau ar yr Irfon. Mae hyn yn cynnwys sicrhau ein bod yn monitro mewnbwn pawb ac nid yn gwneud rhagdybiaethau”.
Bu Katie Fincken-Roberts o Gyfoeth Naturiol Cymru yn rhannu mewnwelediad ynghylch pam mae’r Fisglen Berlog Dwr Croyw – rhywogaeth sydd mewn perygl difrifol sy’n dal i fodoli yn yr Irfon – yn ddangosydd o iechyd dwr. Cafwyd diweddariad gan Dan Humphreys o Dwr Cymru ar seilwaith a gwaith monitro’r cwmni yn nhalgylch Irfon. Siaradodd cynrychiolydd yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol Jake Cohen am waith adfer mawndir ar gomin Abergwesyn ym mlaendyfroedd y dalgylch a thynnodd Bridie Whittle o Sefydliad Gwy ac Wysg sylw at bwysigrwydd gweithio ar lefel dalgylch.
Rhannodd PSG Cynefinoedd Dwr Croyw, Yr Athro Jeremy Biggs ac Uwch Ecolegydd Planhigion David Morris, ganlyniadau o waith yr elusen yn nalgylch Irfon dros y ddwy flynedd ddiwethaf. Mae hyn wedi cynnwys profi ansawdd dwr, gan gynnwyd gwirfoddolwyr lleol a monitro rhywogaethau, gan ddefnyddio’r technegau eDna diweddaraf.
Tynnodd Jeremy sylw at bwysigrwydd yr amgylchedd dwr cyfan, gan gynnwys yr holl gyrff dwr rhedeg a llonydd, mawr a bach. Dywedodd “Nid yn unig yr afon Irfon a’i llednentydd yw dalgylch Irfon ond hefyd y rhwydwaith enfawr o byllau, nentydd a gwlypdiroedd sy’n ymledu ar draws y dirwedd. Mae angen i ni drin y cynefinoedd hyn fel rhwydwaith rhyng-gysylltiedig, gan wneud defnydd o’r dystiolaeth orau o’r hyn sy’n gweithio i’w hamddiffyn.
Dyfroedd bach yw tua 80% o amgylchedd dwr croyw’r DU ac mae ymwybyddiaeth gynyddol o’u pwysigrwydd. Mae ymchwil wedi dangos eu bod, gyda’u gilydd, yn cefnogi’r bioamrywiaeth, gan gynnwys niferoedd uwch o rywogaethau prin ac o dan fygythiad, nag afonydd neu lynnoedd.
“Yn anffodus nid oes gennym lawer o wybodaeth, os o gwbl, am y mwyafrif o’r cyrff dwr hyn, felly mae’n anodd nodi a diogelu rhannau pwysicaf y rhwydwaith hwn o gynefinoedd. Fodd bynnag, mae prosiect Irfon yn ein helpu i ddeall mwy am yr hyn y gallwn ei wneud i warchod cymuned bywyd gwyllt dwr croyw eithriadol y dirwedd hon. Mae hefyd yn chwarae rhan yn ein gweledigaeth i adeiladu’r Rhwydwaith Dwr Croyw – rhwydwaith o gynefinoedd dwr croyw mwy gwyllt, gwlypach, glanach a mwy cysylltiedig ar gyfer bywyd gwyllt ledled Lloegr a Chymru.
Ariennir prosiect afon Irfon drwy grant Cynllun Rheoli Cynaliadwy fel rhan o Gymunedau Gwledig Llywodraeth Cymru o dan Raglen Datblygu Gwledig Cymru (2014-2020), a ariennir gan Lywodraeth Cymru a’r Undeb Ewropeaidd.
Cynhaliwyd digwyddiad cymunedol a ariannwyd gan Gynllun Rheoli Cynaliadwy Irfon ar 23ain o Chwefror.